Người "hiệp sĩ" trong xã hội pháp quyền

Đọc bài Tôn vinh hiệp sĩ: phản giá trị của xã hội pháp quyền(TuanVietNam, 18/12), tôi có cảm nhận hình như tác giả An Biên vẫn chưa thấu hiểu đến tận cùng về vai trò của người "hiệp sĩ" trong lịch sử. Và có lẽ vì thế, cho nên tác giả mới cho rằng: "Trong thời trị, không ai ca ngợi các hiệp sĩ, vì đơn giản là xã hội không cần đến họ. Hiệp sĩ chỉ cần trong thời loạn".

Cách nghĩ của tác giả, theo tôi là chưa thật hợp tình và cũng thật chưa... hợp lý đối với cái nhìn đa chiều của dư luận xã hội.

Người "hiệp sĩ" thời nào cũng có!

Trong bài viết của mình, tác giả An Biên đã đưa ra khái niệm hiệp sĩ trong văn minh châu Âu thời Trung cổ. Và theo tôi, đó vẫn chưa thực sự là một cách nhìn nhận thấu đáo.

Vì nếu là đã thấu đáo, thì tôi chỉ tôi xin hỏi tác giả một câu. Đó là: Robin Hood, chàng cung thủ được dân gian châu Âu phong danh hiệu "hiệp sĩ" nhằm vinh danh cho công lao chỉ huy quần chúng chống lại sự hà khắc của vua Anh sẽ được xếp vào loại hiệp sĩ gì?

Vì chắc chắn vua Anh sẽ không bao giờ phong tước cho kẻ đã dám chống lại mình. Nếu theo cách hiểu của tác giả An Biên, hiệp sĩ là những người phục vụ cho các lãnh chúa và được vua ban tước.

Thật ra, sự "tôn vinh" hay "ban" tước hiệp sĩ cho một ai đó thông qua hệ thống Nhà nước đều chỉ là những sự hư danh hão huyền. Mà ngược lại, những người có nghĩa khí và cam đảm đấu tranh với cái Ác, mới chính là những hiệp sĩ đích thực và chính hiệu.

Điều này cũng chính là sự ước mơ ngàn đời của những người dân thấp cổ bé họng trong xã hội. Và rằng, họ luôn mơ ước đến cuối cùng, cái Thiện sẽ thắng cái Ác và cái Chính nhất định sẽ thắng cái Tà.

Do đó, khi cái Ác bị trừng trị, dù chỉ thông qua Thạch Sanh trong truyện cổ tích, Thần Điêu Đại Hiệp trong truyện kiếm hiệp hay Đông Ki Sốt đơn độc chống cối xay gió, thì dân tâm, dân tình cũng hả lòng hả dạ.

Suy nghĩ dân gian thông thường và dễ hiểu là thế. Nhưng suy nghĩ "bác học" như Nguyễn Trãi trong "Bình Ngô Đại Cáo" cũng không gì dễ hiểu bằng:

Như nước Đại Việt ta từ trước
Vốn xưng nền văn hiến đã lâu

...

Tuy mạnh yếu có lúc khác nhau,
Song hào kiệt thời nào cũng có

Vậy là, những hiệp sĩ (hay các hào kiệt) vẫn cứ hiện tồn như một nhu cầu của nhân dân đối với xã hội. Thậm chí, có cả câu nói "tếu" của dân gian đại ý như sau: "Thời nào cũng có anh hùng, ở đâu chẳng có thằng khùng thằng điên".

Vì theo lối suy nghĩ đơn giản đó nên dù cho có "Quân điếu phạt" (là quân đội, công an, cảnh sát, tòa án như tác giả An Biên đã nêu lên trong bài viết của mình) để bảo vệ đất nước, bảo vệ an ninh xã hội và bảo vệ lẽ phải thì xã hội vẫn cần lắm những "việc nhân nghĩa" của những con người dám xả thân vì Đất nước và cộng đồng.

Và trên thực tế, sau những cống hiến của mình, những anh hùng "bằng xương bằng thịt" như Robin Hood (Anh),  Jeanne d'Arc (Pháp), Trần Hưng Đạo (Việt Nam)... vẫn được nhân dân ghi nhớ, tôn kính, sùng bái dù cho đến nay bao tấm bia đá đã hao mòn và đổ vỡ.

Hiệp sĩ Nguyễn Văn Hùng và Trần Văn Hải (thứ hai và thứ ba từ trái sang) trong một buổi giao lưu trên truyền hình. Ảnh: CAND

Đâu là giới hạn cho những hành động nghĩa khí ?

Trong những tiểu thuyết võ hiệp của mình, tác giả Kim Dung luôn để các nghĩa hiệp ra tay cứu giúp các nhân vật thân cô thế cô bị những kẻ cường hào ác bá hà hiếp, truy sát.

Và lối hành xử của các nghĩa hiệp luôn tỏ ra rất kịp thời và hiệu quả. Họ thường dùng võ công của mình để bảo toàn tính mạng, tài sản, vợ con cho những người bị hại.

Và chính vì vậy, dù trong cuộc sống có những nỗi âu lo sợ hãi thì nhân dân vẫn tin vào sự công bằng trong cuộc sống. Rằng, "ở hiền gặp lành, ở ác gặp ác" và "ác giả ác báo".

Đó chính là biểu hiện tích cực của lẽ phải khi các "hiệp sĩ" vẫn tồn tại trong xã hội. Vì khi đó, người dân sẽ tin vào chính nghĩa. Còn những phường lang sói thì phải chùn tay khi gieo ác.

Chính vì vậy đến thế kỷ XIX cụ đồ Chiểu vẫn cứ cho Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga theo lối "giữa đường thấy sự bất bình chẳng tha":

Vân Tiên ghé lại bên đàng,

Bẻ cây làm gậy nhằm làng xông vô.

Kêu rằng: "Bớ đảng hung đồ!"

"Chớ quen làm thói hồ đồ hại dân."

Tuy nhiên, như tác giả An Biên đã chỉ ra. Trong xã hội pháp quyền thì các cơ quan hành pháp của Nhà nước mới là các chế tài "chính danh" trong việc bảo vệ nhân dân.

Vì thế, các nghĩa hiệp không thể sử dụng mãi "Luật Rừng" (sức mạnh) đối với cái Ác. Và họ cũng không thể cứ đơn dộc hành xử theo lối hành hiệp trượng nghĩa là có thể cứu giúp được những người gặp nạn.

Như Nam Hiệp Triển Chiêu, một nghĩa hiệp nổi tiếng thời Nam Tống chẳng hạn. Lúc đầu "hiệp sĩ" này chỉ thích dùng nghĩa khí để hành xử. Nhưng khi nhận ra sự chí công vô tư của Bao Thanh Thiên thì Nam Hiệp đã đồng ý quy thuận Triều Đình.

Và sau sự "quy thuận" này, Triển Chiêu đã giúp Phủ Khai Phong phá rất nhiều vụ án oan sai khuất tất.

Do đó, người "hiệp sĩ" không những không phản lại giá trị pháp quyền của xã hội mà như một "nguồn sữa", nó sẽ mãi hiện tồn để duy trì mơ ước chính đáng của nhân dân về sự thắng lợi cuối cùng của cái Thiện đối với cái Ác.

Khi an ninh là sự nghiệp của toàn dân

Đối với nước ta, Đảng và Nhà nước đã chỉ ra: Cách mạng là sự nghiệp của toàn dân.

Bởi thế, phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ Quốc luôn được Đảng và Nhà nước chú trọng và đẩy mạnh trong mọi khía cạnh của đời sống.

Trong thực tế, ngoài những lực lượng hành pháp như quân đội, công an, tòa án thì những đội dân phòng tuần tra hằng đêm, tuy không được dư luận ca ngợi như những dũng sĩ "bắt cướp" trong thời gian qua nhưng họ lại là những "anh hùng vô danh" bảo vệ sự bình yên cho nhân dân trên từng ngõ hẻm, khu phố, làng quê của Đất nước.

Và khi có chiến tranh, theo quy định thì lực lượng này cũng sẽ tham gia chiến đấu để bảo vệ Tổ Quốc.

Do đó, chúng ta tôn vinh những hiệp sĩ "bắt cướp" trên báo chí là rât tốt. Và chắc chắn xã hội sẽ có cách thức của riêng mình để tưởng thưởng xứng đáng cho những hành động nghĩa hiệp của họ.

Nhưng giá như, những "hiệp sĩ" này tham gia những đội dân phòng để hòa mình vào một phong trào lớn hơn thì hiệu quả bảo vệ an ninh xã hội của Đất nước có lẽ sẽ tăng cường lên rất nhiều lần.

Bởi khi đó, các hiệp sĩ "bắt cướp" sẽ trở thành một mắt xích rất đặc biệt trong phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ Quốc.

Nghĩa là, họ vừa nằm trong hệ thống quyềm lực của Nhà nước nhưng lại không quá xa rời đối với nhân dân. Và dĩ nhiên, bầu nhiệt huyết "hành hiệp trượng nghĩa" của họ vẫn sẽ có dịp được thực hiện nhưng sẽ theo hướng có tổ chức, chuyên nghiệp và chu đáo hơn. Và điều này, không những có lợi cho sự an toàn của các "hiệp sĩ" mà còn có lợi cho sự nghiệp an ninh của toàn thể xã hội.

Tác giả: NGUYỄN VĂN TOÀN
Nguồn :: tUANVIETNAMNET