Đập vỡ, dân chạy đi đâu?

Liên tục bốn ngày liền, 10 vụ động đất xảy ra trong khu vực huyện Bắc Trà My, nơi có đập thủy điện Sông Tranh II từng có vấn đề kỹ thuật.

Trong khi người dân hốt hoảng lo ngại con đập sẽ bị vỡ thì chính quyền trung ương vẫn chờ đợi cấp dưới báo cáo tình hình. Trong hoàn cảnh dầu sôi lửa bỏng này liệu còn chần chờ bao lâu nữa?

Động đất liên tục

Sáng ngày 7 tháng 9, trong khi UBND huyện Bắc Trà My có cuộc gặp gỡ với giới chức Tỉnh Quảng Nam thì một trận động đất khác lại diễn ra tại khu vực này. Đây là lần thứ 10 người dân huyện Bắc Trà My chứng kiến sự rung chuyển khiến nhiều xã trong huyện tiếp tục sống trong hồi hộp không biết tới lúc nào thì đại họa sẽ đổ ập lên gia đình làng xóm của họ.

Ông Trần Kim Hùng, phó chủ tịch HĐND tỉnh Quảng Nam, cũng là người có mặt trong cuộc họp cho biết lần đầu tiên ông cảm nhận thế nào là sự sợ hãi của người dân. Ông cũng ghi nhận rằng động đất có thể là do thuỷ điện gây ra chứ trước đây không có hiện tượng này.

10 trận động đất xảy ra liên tục nhưng vẫn chưa đủ để cơ quan chủ quản đập Thủy Điện Sông Tranh lo ngại vì theo chủ đầu tư là EVN vẫn luôn khẳng định con đập này dư sức chịu đựng mức động đất cao hơn thế nữa. Không những người dân tại huyện Bắc Trà My, nơi con đập Sông Tranh II được xây dựng lo sợ mà khu vực hạ du của 6 địa phương khác gồm Tiên Phước, Hiệp Đức, Nông Sơn, Duy Xuyên, Điện Bàn và cả thành phố Hội An đều có nguy cơ bị nước lũ tàn phá nếu con đập bị vỡ.

Ông Nguyễn Thế Tài Phó chủ tịch UBND huyện Bắc Trà My cho biết tình hình hiện nay:

Động đất liên tục đã 10 lần rồi dân chúng rất hoang mang. Tôi đã báo cáo về tỉnh về trung ương rồi. Liên tiếp các trận động đất 3-4 độ richter nhưng trung ương cứ bảo là an toàn…an toàn nhưng mà nhân dân đâu tin cậy bao nhiêu vào những lời này. Tôi có đề nghị trung ương họp báo cụ thể tại huyện Bắc Trà My để nói rõ và cụ thể cho dân.

Hiện nay thành phố đã đưa ông trong viện địa cầu tới tính toán lại cụ thể để báo cáo chính phủ. Tôi muốn cán bộ trung ương tới Bắc Trà My có hội thảo chính thức. Riêng chúng tôi thì báo cáo thường xuyên cho tỉnh rồi. Nhân dân hiện nay rất hoang mang chúng tôi phải động viên nhân dân là phải bình tĩnh, Huyện sẽ có văn bản cụ thể gửi cho trung ương.

Viễn ảnh con đập bị vỡ đang được 40 ngàn người dân tại Bắc Trà My và hàng trăm ngàn cư dân khác vùng hạ lưu chia sẻ chung mối lo về một trận hồng thủy sắp cuốn trôi tài sản lẫn tính mạng của họ.

Dân chúng hoang mang

Các nhà khoa học trách nhiệm vẫn đang nghiên cứu xem các vụ động đất vừa qua có phải phát sinh do hồ chứa của đập quá lớn gây ra hiện tựơng động đất kích thích hay do những lý do khách quan khác. Nếu do sức chứa thì nhiều trận động đất khác sẽ xảy ra tiếp theo và một vụ vỡ đập sẽ không thể tránh khỏi.

TS Nguyễn Huy Minh người trách nhiệm đã đến tận con đập Sông Tranh để theo dõi mức độ rung động cho biết:

Cái rung động ở chân đập mà máy gia tốc của ban Quản lý Thuỷ Điện Sông Tranh 2 ghi nhận được thì nó là 88.3 cm trên bình phương có nghĩa là nó tương ứng với động đất cấp 7. Như vậy là nó chưa vượt quá động đất cực đại mà cái đập ấy được thiết kế để chống lại động đất cực đại.

Từ năm ngoái khi sự cố nứt thân đập thủy điện Sông Tranh II xảy ra đã tạo nên một làn sóng tranh luận về tính bền vững của con đập này và đơn vị chủ đầu tư là EVN đã không ít lần lên tiếng trấn an dư luận. Quyết định xử lý bằng keo chống thấm được giao cho công ty của Trung Quốc thực hiện. Thế nhưng trong một cuộc hội thảo, TS Phạm Bích San Đến từ Liên hiệp các hội khoa học kỹ thuật VN cho biết ông rất lo âu khi tất cả các tổ chức nước ngoài nói với ông rằng họ rất e ngại về công nghệ Trung Quốc mà EVN đang sử dụng để xây đập.

Dù muốn hay không yếu tố Trung Quốc vẫn đang âm ỉ trong lòng dư luận và nó tạo thêm những lo lắng rất có cơ sở về khả năng yếu kém sẽ gây vỡ đập là điều có thể tiên đoán.

Mặc dù các báo cáo liên tiếp đã được gửi về sau các trận động đất nhưng không được trung ương chú ý đúng mức. Cho tới hôm nay, 5 ngày sau khi động đất xảy ra chính phủ vẫn chưa có một quyết sách đúng đắn nào cho việc di tản người dân ra khỏi vùng nguy hiểm. Nhiều cán bộ địa phương lo lắng như ngồi trên lửa khi trực tiếp chứng kiến sự hoảng loạn của người dân.

Phương án cho vỡ đập

Ông Đào Bội Thuyên, Phó chủ tịch UBND huyện Hiệp Đức cho chúng tôi biết về nỗi lo lắng của ông cũng như người dân trong huyện:

Bây giờ nhà máy thủy điện nó đang có phương án là để xác định khi có sự cố như vậy thì nước ngập đến đâu nhưng nó chưa làm. Chúng tôi rất muốn như vậy cho nên tôi vừa gửi công văn cho tỉnh đề nghị là trong khi chưa làm được điều này thì cũng phải có chuẩn bị một phương án xấu nhất như vậy. Chưa có phương án thì chúng tôi biết chạy đi đâu? Tôi đề nghị phải có giải pháp là khi có sự cố thì tôi thông báo cho người dân phải lên trên độ cao để tránh nước lũ thôi chứ biết làm sao bây giờ?

Ông Thuyên đưa ra một phương thức báo động mà nghe qua không khỏi ngậm ngùi. Trong thế kỷ 21 này khi khoa học kỹ thuật đã tiến bộ chóng mặt thì ở một nơi như Hiệp Đức lại có thể dùng súng để báo động như trong thời kỳ chiến tranh:

Bây giờ họ phải chờ thông báo của nhà nước vì cấp trên chưa có phương án thì chúng tôi không thể làm chi được mặc dầu là chúng tôi cũng đề nghị rồi. Vừa rồi trong văn bản của tôi đề nghị cho phép khi có sự cố vỡ đập thì chỉ còn cách duy nhất là đem súng ra bắn để thông báo cho người dân. Có được phép bắn thì tôi mới thông báo cho dân được.

Anh em tôi đã bàn rồi nếu tôi nhận đựơc thông tin thì để truyền lại thông tin ấy cho dân thì huyện đội lập tức bắn lên mấy loạt đại liên rồi các xã nghe cũng bắn tiếp cho các xã khác.

Người dân Hiệp Đức đã có kinh nghiệm lụt lội rồi. Năm 1964 nó đã ngập ở công trình 36, đó là ngập lụt tự nhiên chứ còn xảy ra sự cố vỡ đập thì tôi chưa biết thế nào. Vì bây giờ họ chưa đo chưa có phương án nên tôi cũng không thể nói như thế nào được.

Người dân không thể không lo sợ khi biết rằng ban quản lý dự án thuỷ điện 3 thuộc đơn vị quản lý thuỷ điện Sông Tranh 2, đã bắt đầu tích nước hồ chứa trở lại vào ngày 6/9. Việc làm này đã thực sự làm cho người dân bức xúc hơn khi tính mạng, tài sản của hàng chục ngàn gia đình không đựơc tập đoàn EVN coi trọng.

Theo bản tin của báo Sài Gòn Tiếp Thị cho biết với tư cách là Phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam, ông Trần Kim Hùng khẳng định: “Nếu động đất gây thiệt hại về nhà cửa, tài sản của dân thì tỉnh sẽ kiến nghị, kiên quyết buộc chủ đầu tư phải có trách nhiệm khắc phục hậu quả thiệt hại”.

Nếu EVN có khả năng bồi thường như lời ông Trần Kim Hùng nói đi chăng nữa thì sinh mạng của dân làm sao EVN cáng đáng nỗi khi chính bản thân nó chỉ là một tập đoàn chỉ lấy chuyện doanh thu làm trọng ? 

Nếu có bồi thường tài sản thì số tiền đó không phải từ túi của những người trách nhiệm của EVN khi khẳng định con đập an toàn mà là tiến thuế của nhân dân. Vì vậy EVN không thể lấy lời hứa đền bù để đặt cược sinh mạng của người dân vào ván bài thủy điện.

Nguồn : MACLAM