Nói dối vẫn được trọng dụng, tội gì nói thật!

Trong vòng một phần tư thế kỷ trở lại đây, giáo dục luôn luôn nằm ở trung tâm sự chú ý của xã hội cũng như của báo chí.
Chúng ta đã bàn nhiều, tranh luận, góp ý nhiều nhưng hầu như tình hình tiêu cực trong giáo dục không giảm đi, chất lượng không được nâng lên, bao nhiêu yếu kém bộc lộ.
Nguyên nhân thì có nhiều, nhưng nguyên nhân chính nằm ở khâu sử dụng con người không đúng và tư duy lạc hậu của lãnh đạo Bộ.

Sử dụng cán bộ không đúng và coi thường báo chí
Năm 1995, sau hơn mười năm công tác tại Tạp chí Cộng sản và bảo vệ luận án tiến sỹ Báo chí ở Nga, tôi được một người bạn (Phó Tổng biên tập) mời về Tạp chí Đại học và Giáo dục chuyên nghiệp (ĐHGDCN).

Xuất hiện ở 49 Đại Cồ Việt, Hà Nội (Trụ sở Bộ GD-ĐT), tôi chỉ được hỏi “Người quen của anh ở đây là ai?”, “Anh về đây theo đường dây nào?”... Một người quen cũ của tôi (chúng tôi quen nhau khi anh là Phó Viện trưởng Viện Ngôn Ngữ), nay về giữ một cương vị quan trọng thuộc Bộ GD-ĐT gặp tôi, dặn: “Muốn tồn tại được ở đây, phải biết im lặng!”. Tôi rất băn khoăn vì tôi về đây là để nói (làm báo) mà để tồn tại, phải im lặng, thế thì tôi biết làm gì?!

Nhưng tôi về Bộ GD-ĐT với nhiệm vụ rất cụ thể: Xin phép xuất bản Tạp chí “SINH VIÊN” (phụ trương) và góp phần nâng cao tính lý luận của Tạp chí ĐHGDCN.
Tôi và bạn bè làm việc cật lực, tháng 1/1996 “SINH VIÊN” ra số đầu tiên. Để chào mừng sự kiện này, Nhạc sỹ Phú Quang đã từ TP Hồ Chí Minh ra Hà Nội, tổ chức “Đêm nhạc vì Tạp chí Sinh Viên”. Từ đó, giới sinh viên có một diễn đàn để trao đổi về mọi vấn đề liên quan đến đời sống của trí thức trẻ. Mỗi lần “SINH VIÊN” ra số mới, sinh viên các trường đến tận nhà in để lấy đọc. Chúng tôi rất phấn khởi.

Sau một chuyến công tác ở các tỉnh phía nam ra, tôi gặp một người lạ ở tòa soạn. Mọi người giới thiệu đây là tổng biên tập mới.
Trò chuyện một lúc, tôi biết bằng cấp của anh không liên quan gì tới báo chí. Anh học cùng lớp, cùng chuyên ngành và có bằng cấp như chị Hồ Thị Minh Nguyệt (vào thời điểm này công tác tại báo Phụ Nữ TP HCM). Như vậy là hai người có bằng cấp như nhau, một người (chị Nguyệt) thì đi học ở lớp đại học báo chí tại chức mà tôi giảng dạy, còn anh thì lãnh đạo, chỉ đạo tôi phải làm báo thế nào. Tôi cảm thấy có điều gì không ổn.

Cảm giác của tôi nhanh chóng thành sự thật: Chẳng bao lâu sau đó người ta xóa sổ tạp chí ĐHGDCN bằng cách sát nhập. Đây là một tạp chí rất có uy tín, có nhiều đóng góp cho giáo dục đại học. Tạp chí này do cố Bộ trưởng Tạ Quang Bửu sáng lập. Thế mà nó bị xoa sổ!

Với việc xóa sổ Tạp chí ĐHGDCN, Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng một lúc vứt bỏ hai công cụ tuyên truyền đối với giáo dục đại học, vì tạp chí “SINH VIÊN” cũng không có cơ sở tồn tại khi tạp chí “mẹ” bị sát nhập. Có một điều mỉa mai là người ta xóa sổ tờ tạp chí này sau khi nhận Huân chương Lao động do Nhà nước phong tặng!

Với báo chí của ngành thì người ta dẹp bỏ, còn với báo chí ngoài ngành, người ta chỉ tìm cách đối phó chứ ít khi chịu tiếp thu những kiến nghị, đề xuất được nêu. Vậy thì làm sao mà khá lên được?!

Nói dối vẫn được trọng dụng, tội gì nói thật!
Năm 2006, chuyện thầy Đỗ Việt Khoa chống tiêu cực trong giáo dục nổi tiếng cả nước. Thầy Khoa được đích thân Bộ trưởng Bộ GD – ĐT đến tận nhà thăm và khen thưởng. Sau đó thầy Khoa còn được đề cao ở nhiều hoạt động khác.
Rồi từ chuyện thầy Khoa chống tiêu cực, người ta còn đề ra nhiều hoạt động khác, có tính phong trào, mạnh mẽ, rộng khắp. Đầu tiên tôi rất mừng, nhưng sau đó tôi lo lắng, bởi hoạt động chính, hoạt động cơ bản của giáo dục không phải chống tiêu cực mà là dạy và học.

Có một chuyện thuộc nguyên lý tư duy. Khi những tờ giấy trong phòng bị gió thổi bay lung tung, việc đầu tiên, chúng ta phải làm gì? Đi nhặt những tờ giấy bị bay hay đóng của sổ? Đây là một bài tập tư duy đơn giản.

Tôi ví ngành giáo dục hiện nay đang trong tình trạng “những tờ giấy bay lung tung trong phòng”. Muốn giải quyết triệt để vấn đề, việc đầu tiên phải “đóng cửa sổ”, sau đấy mới đi “nhặt giấy”.
Theo tôi, việc giải quyết những vụ tiêu cực cụ thể của từng cá nhân, từng ngôi trường, chỉ là “nhặt giấy”. Còn việc mà lãnh đạo Bộ GD-ĐT phải làm cấp bách hiện nay là “đóng cửa sổ”, nghĩa là phải tạo ra không khí, môi trường mà ở đó hiện tượng tiêu cực không có khả năng tồn tại.

Muốn vậy, trước hết, Bộ GD-ĐT phải đề cao hai thứ: trí tuệ và sự trung thực. Hay nói một cách đơn giản: ngành giáo dục phải sử dụng những người giỏi và thật thà.

Tôi thấy Bộ GD-ĐT chưa làm tốt điều này. Ví dụ cụ thể nhất là ông Thứ trưởng Phạm Vũ Luận và bà Vụ trưởng Trần Thị Hà mới đây nói không đúng về việc các trường đại học ngoài công lập không xin phép mở các ngành báo chí, luật, sư phạm. Thế mà chẳng bao lâu sau đó, ông Phạm Vũ Luận được giao quyền điều hành hoạt động của Bộ GD-ĐT. Hóa ra, nói không đúng mà vẫn được trọng dụng, tội gì mà nói thật!

Liên quan đến chuyện thầy Khoa, có người cho rằng, uy tín lẫy lừng như thầy Văn Như Cương – Hiệu trưởng trường Lương Thế Vinh mà cũng thất hứa?!
Năm 2006, thấy Cương có nói đại ý, nếu vì chống tiêu cực mà thầy Khoa gặp rắc rối thì thầy Cương sẵn sàng mời về trường Lương Thế Vinh. Nay, năm 2010, thầy Khoa có ý định bỏ nghề giáo vì rắc rối ở trường Vân Tảo, thầy Cương không mời.

Theo tôi, thầy Cương tư duy và hành động như vậy là đúng với tinh thần giáo dục. Trong lĩnh vực khoa học, giáo dục có câu ngạn ngữ nổi tiếng: “Chỉ có người chết và những kẻ ngốc mới không thay đổi nhận thức của mình”. Thầy Cương rõ ràng không ngốc; theo dõi những việc làm của thầy Khoa, thầy Cương đã thay đổi nhận thức.
Thầy Cương là hiệu trưởng, thầy làm giáo dục, trước hết, thầy phải quan tâm đến việc học sinh học thế nào, giáo viên dạy thế nào.
Từ năm 2006 đến nay, tôi chưa thấy báo chí nói tới thành tích dạy học của thầy Khoa, chỉ nói tới chuyện thầy tố cáo tiêu cực. Nếu thầy Khoa chống tiêu cực giỏi thế, chuyên nghiệp thế thì nên chuyển thầy về Ban Phòng chống tham nhũng trung ương có lợi hơn. Còn việc dạy học lại phải cần những người thầy giỏi và trung thực.

Nguồn : Hobatkhuat's blog